Pre 130 godina, 19. jula 1883. godine, na brdašcu Stražilovo, iznad Sremskih Karlovaca, svečano su položeni posmrtni ostaci velikog srpskog pisca Branka Radičevića, preneseni iz Beča, gde su prethodno decenijama počivali.

Radičević je na njegovo omiljeno Stražilovo prenesen tri decenije posle smrti i sahrane u Beču, juna 1853. godine, čime je ispunjena pesnikova želja. Taj događaj iskorišćen je 1883. za veliku nacionalnu manifestaciju Srba, sa obe obale Dunava, i gotovo nije bilo istaknutije ličnosti u Srba koja nije požurila da doprinese Brankovom, posthumnom, povratku.

Tu, na Fruškoj Gori, podignut je neveliki, prigodan, spomenik delo arhitekte Svetozara Ivačkovića, sa urezanim epitafom u njegovom maniru: „Mlogo hteo, mlogo započeo, čas umrli njega je pomeo“.

Spomenik, u vidu visokog stećka izrađenog od kamena iz kamenoloma u Topčideru, u koji su takođe ugrađeni kameni elementi iz raznih krajeva koje su nastanjivali Srbi, poput Lovćena, Dinare, Fruške Gore, Velebita, Plješivice, Vršačke kule, Avale i Kleka.

Spomenik je postavljen na koti 32 s koje se prostire pogled preko Dunava na ravnicu Bačke. Spomenik je nedavno obnovljen, sredstvima nekadašnjieg đaka Karlovačke gimnazije prof. Miodraga Radulovačkog sa Univerziteta Ilinois u Čikagu i AP Vojvodina.

Radičević je rođen 28. marta 1824. u Brodu na Savi, danas Slavonskom Brodu, a umro je ophrvan, tada neizlečivom, tuberkulozom, 18. juna 1853.

Rođen je u porodici austrijskog, krajiškog, činovnika Teodora Radičevića, prevodioca Šilera. Školovao se u Zemunu, u gimnaziji u Sremskim Karlovcima, a od 1843. na pravnim studijama u Beču, gde se zbližio sa Vukom Karadžićem, Ðurom Daničićem i usvojio, među prvima Vukov pravopisni standard.

Njih trojica su tokom 1847. godine objavili Vuk – prevod Novog zaveta, Daničić – Rat za srpski jezik, i Branko svoju prvu zbirku „Pesme“. Drugu knjigu izdaje 1851, a treću je objavio njegov otac, posthumno.

Radičević se u Beču aktivno uključio u rad tamošnjeg srpskog omladinskog kruga, prevodio je, čitao, crtao – pokazujući talenat i u toj oblasti. Pošto je oboleo od tuberkuloze započeo je studije medicine, za koje je dobio stipendiju srpskog knjaza Mihaila.

Nije imao ni trideset kada ga je bolest pobedila, ali su iza njega ostali neprevaziđeni lirski stihovi, u kojima su opevani njegovi omiljeni Karlovci, radosti života i neobuzdane mladosti.

Najveća pesnička manifestacija u Vojvodini, i Srbiji uopšte, nosi ime „Brankovo kolo“ nastavljajući, između ostalog, tradicije neprevaziđenog istoimenog književnog časopisa koji je u Karlovcima izlazio počev od 1895. do početka Prvog svetskog rata.

Manifestacija „Brankovo kolo“ održava se svake godine u septembru, kada se u Novom Sadu, Sremskim Karlovcima i na Stražilovu održavaju brojni kulturni programi. Svake godine se dodeljuje Brankova nagrada, za najbolje pesničko ostvarenje na srpskom jeziku autora starosti do 30 godina, a njen prvi dobitnik bio je, 1954. godine, Vasko Popa za zbirku „Kora“, koju je prethodne godine objavilo beogradsko “Novo pokolenje”.

U martu, mesecu pesnikovog rođenja, dodeljuje se i nagrada Brankovog kola „Pečat varoši sremskokarlovačke“ za najbolju knjigu objavljenu na srpskom.

Izvor: Tanjug