Vremešni Đorđe Mihailović od 1960. godine je čuvar srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku u Solunu. Pre njega taj posao su radili njegov otac i deda

s1

Pun priča o srpskom herojstvu… Đorđe Mihailović

Starina Đorđe Mihailović (82) poslednji je čuvar srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku u Solunu. Na tom groblju pohranjeni su posmrtni ostaci 8.000 srpskih junaka koji su svojim životima popločali put do slobode srpskog naroda u Prvom svetskom ratu.

a

U Pirotu grčko groblje čuva porodica Surlandžis

Jedino grčko groblje u Srbiji, na kome su sahranjeni ostaci 358 grčkih vojnika, nalazi se u Pirotu. O njemu već četvrt veka, uz pomoć grčke ambasade u Srbiji, brine pirotska porodica Surlandžis, koja ima grčko poreklo. Grčkim grobljem u Pirotu dominira monumentalni spomenik napravljen od grčkog mermera visok 12 metara. I ovaj spomenik, kao onaj na Zejtinliku, izgrađen je dvadesetih godina prošlog veka.

– Naša porodica o groblju brine od 1973. godine, kada je preminula Katarina Levandis, žena koja je formirala groblje. To je za nas ogromna čast i velika obaveza – kaže za Press Jovan Surlandžis. Zemljište za groblje opština Pirot je ustupila Grčkoj u trajno vlasništvo.

Živahni starac u srpskoj vojnoj uniformi, sa šajkačom na glavi, ponosno već pet decenija stoji i bdi nad senima ratnika čiji se pohodi i ratne pobede nad mnogostruko jačim neprijateljem i danas izučavaju na najvišim vojnim školama po svetu. Priču o hrabrim srpskim borcima, ko zna koliko hiljada puta pričanu, Đorđe uvek kazuje sa istim zanosom kao prvi put pre 50 godina.

– Na ovom mestu sahranjeni su ostaci 8.000 srpskih junaka. U kosturnici u unutrašnjosti spomenika počivaju kosti 6.000 ratnika, a oko spomenika nalaze se grobovi još 2.000 vojnika. Odmah pored srpskog groblja, nalazi se i 8.000 grobova francuskih vojnika, 3.000 Italijana, 2.000 Engleza i 400 Rusa. Kao što kažu stihovi Vojislava Ilića Mlađeg, koji su urezani na spomeniku, jedino su srpski vojnici prošli golgotu. Nijedan Francuz, Italijan ili Englez nije umro od gladi, a Srba hiljade i hiljade je umrlo od gladi i iscrpljenosti. Svako groblje ima svog čuvara, a centralno mesto u celom ovom kompleksu zauzima srpsko vojničko groblje, koje ima i najlepši spomenik – kaže deda Đorđe.

Prema njegovim rečima Srpsko vojničko groblje je veoma posećeno.

– Koliko posetilaca dnevno poseti srpsko groblje, toliko ne poseti rusko, englesko i italijansko zajedno za nekoliko godina. Ranije su dolazili sami učesnici Solunskog fronta, ali pošto su svi umrli, sada masovno dolaze njihovi naslednici, ali i ogroman broj turista iz Srbije, ali i iz drugih zemalja – priča Mihailović.

s2

Junaci prvog svetskog rata nisu zaboravljeni… Potomci redovno pohode grobove svojih predaka u Solunu

Iako je zašao u devetu deceniju života, deda Đorđe se odlično brine o groblju i uspeva da ga održi uvek čistim i spremnim da primi čak i iznenadne posetioce. Po staroj srpskoj tradiciji, posetioce rado poslužuje šljivovom rakijom. On je treći izdanak Mihailovića koji se stara o groblju, ali će po svemu sudeći ova vekovna tradicija biti prekinuta.

– Majka mi je Grkinja. U Grčkoj sam i rođen, a moj deda Savo Mihailović je bio dobrovoljac i prvi čuvar groblja. Njegov sin, a moj otac Đuro bio je čuvar na ovom groblju do 1960. godine. Onda sam ga ja nasledio i već pola veka sam čuvar na groblju. Imam 82 godine ali nemam naslednika po muškoj liniji koji bi nasledio ovu privilegiju i nastavio da čuva srpsko vojničko groblje. Imam ćerku, ali ni ona nema muškog naslednika, već ima dve ćerke, a žensko ipak ne može da brine o groblju jer je potrebno održavati ga, čistiti, biti žandarm i čuvati ga. Na moju veliku žalost, kada jednog dana mene ne bude bilo, neće imati ko da nastavi vekovnu tradiciju čuvara seni srpskih ratnika, čijim su se ratnim podvizima i jurišima na daleko jače neprijatelje čudio i sa strahopoštovanjem odnosio ceo tadašnji svet – pripoveda Đorđe Mihailović.

ALEKSANDAR ĆIRIĆ