Crna Knjiga Dokumentarni Film RTV BN

Srbija i Republika Srpska (RS) obeležavaju 16. godina od stradanja Srba u vojnoj operaciji Oluja kada su hrvatske oružane snage, u sadejstvu s muslimanskim snagama susedne Bosne i Hercegovine (BiH), ubile ukupno 2.650 i u egzodus naterale 340.000 ljudi.

I danas se još traga za 1.011 nestalih Srba, među kojima je 660 civila od kojih 337 žena, saopštio je centar Veritas.

 Operacija Oluja, koja je dovela do pada bivše Republike Srpske Krajine (RSK), prema prvostepenoj presudi koju je Haški tribunal u aprilu izrekao hrvatskim generalima Anti Gotovini i Mladenu Markaču, bila je udruženi zločinački poduhvat, s tadašnjim predsednikom Hrvatske Franjom Tuđmanom na čelu, čiji je „cilj bio prisilno i trajno uklanjanje srpskog stanovništva i naseljavanje tog područja Hrvatima.“

 U Oluji je s prostora Srpske Krajine nestalo blizu 2.000 Srba i proterano oko 220.000, a u akciji Maestral koja je bila njen produžetak, hrvatske oružane snage u sadejstvu sa Petim korpusom muslimanske armije, ubile su još 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika s područja 13 opština u BiH.

 Hrvatska je operaciju Oluja preduzela, uprkos tome što je na sastanku u Ženevi, a zatim i u  Beogradu, srpska delegacija prihvatila predlog međunarodne zajednice o političkim pregovorima na osnovu Plan Z-4 za mirnu reintegraciju Krajine, uz čvrste garancije da će poštovati primirje i da to područje neće biti napadnuto.

 Hrvatske oružane snage su, međutim, samo dan kasnije 4. avgusta 1995. godine izvršile agresiju na Srpsku oblast Krajina, koja je bila pod zaštitom UN.

 Operacija je izvedena uz prećutnu saglasnost SAD i Nemačke, kao i uz odobrenje i podršku NATO o čemu,  prema dostupnim podacima, svedoči i činjenica da je dan uoči napada avijacija zapadnog vojnog saveza uništila radarski sistem Krajine na ličkoj Plješevici.

 Napad je počeo oko pet sati ujutro artiljerijskom vatrom po Kninu, tadašnjem sedištu RSK, a istovremeno je napadnuta većina drugih gradova i sela u Krajini.

 Knin je ceo dan bio pod artiljerijskom paljbom, poginulo je oko 30 civila, a tog i narednog dana na grad je palo blizu  4.000  projektila. Oko  1. 000 civila potražilo je zaštitu u bazi Unprofora, dok je većina stanovnika krenula u egzodus prema Republici Srpskoj i Srbiji.

 Hrvatske snage su u grad ušle 5. avgusta oko 12.30 časova i na kninsku tvrđavu pobole šahovnicu, a dan kasnije u Knin su stigli i hrvatski zvaničnici sa Franjom Tuđmanom na čelu.

 U agresiji na područja Banije, Korduna, Like i Dalmacije, na kojima je tada živelo 230.000 Srba, učestvovalo je oko 138.500 pripadnika hrvatskih oružanih snaga i Hrvatskog veća odbrane iz susedne BiH, uz sadejstvo oko 15.000 snaga muslimanske Armije BiH.

 Prema izveštaju hrvatskog Helsinškog odbora za  ljudska prava, hrvatske snage su četiri dana „neselektivno  granatirale civilna naselja u kojima nije bilo vojnih ciljeva, pljačkale i uništavale imovinu Srba“.

 Kolonama srpskih izbeglica muslimanska armija je blokirala puteve, a pripadnici hrvatskih snaga ubili su oko 400 civila koji su automobilima i traktorima bežali iz zone sukoba. U napadima je korišćena i avijacija.

 Izbeglice su kamenovane prilikom prolaska pored naseljenih mesta, dok su Srbi koji su ostali u svojim selima, većinom stariji ljudi, bili izloženi nasilju hrvatskih vojnika i policajaca.

 Oko 400 ljudi je ubijeno u vlastitim kućama, oko 700 je likvidirano posle završetka borbenih dejstava, a 3.200  deportovano u logore.

 Izbegličku kolonu kod sela Žirovac presekla je s jedne strane 505. bužimska brigada muslimanske vojske,  takozvane „Hamze“, a s druge – udarne jedinice gardijske brigade Hrvatske vojske „Crne mambe“ koji su izvodili civile iz kolone i likvidirali.

 O zločinu na cesti Žirovac-Rujevac govore video snimci do kojih je došla nevladina organizacija Veritas februara 2006. godine, a pre toga su obelodanjeni i snimci na kojima se vidi kako komandant Petog korpusa Armije Federacije BiH general Atif Dudaković izdaje naređenja za likvidacije i paljenje srpskih sela.

 Tadašnji predsednik Hrvatske Franjo Tuđman je u isto vreme putem radio talasa Srbima slao pozive „da bez bojazni za svoj život i imovinu dočekaju hrvatske vlasti“.

 Otpor oko 31.000 pripadnika Srpske Vojske Krajine bio je slab i kratkotrajan, pa je slomljen posle četiri dana – 7.  avgusta.

 Prema podacima Dokumentaciono-informativnog centra Veritas, u Oluji su ubijene i nestale 1. 992 osobe, od toga  su  1.192 ili 62 odsto bili civili, a više od polovine njih bilo je starije od 60 godina.

 Među civilnim žrtvama su 534 žene, od kojih su dve trećine starije od 60 godina. Ubijeno je i 19 maloletnika, među  kojima je devetoro dece do 14 godina starosti. Bez roditelja je ostalo 1.772 dece, a 1.500 pripadnika Srpske Vojske Krajine bilo je zarobljeno.

 Prema izveštaju vojnih posmatrača UN, u Oluji je spaljeno 22.000 srpskih kuća i drugih objekata, pri čemu nisu pošteđeni ni crkveni, istorijski i spomenici kulture.

 Prema popisu Međunarodnog komiteta Crvenog krsta, po završetku Oluje je na području nekadašnje RSK ostalo manje od 8.500 Srba, uglavnom starijih i nemoćnih osoba.

 Dosad je rešena sudbina 969 srpskih žrtava, od kojih je 600 identifikovano. Hrvatske vlasti još nisu ekshumirale registrovane grobnice sa 390 posmrtnih ostataka žrtava.

 Savet bezbednosti UN, osim verbalne osude, nije izrekao nikakve sankcije Hrvatskoj, a vlasti u Zagrebu tvrde da su vodeće svetske sile odobrile napad na Krajinu uz uslov da akcija bude „munjevita i bez masovnih zločina“.

 Kako u memoarima pod nazivom „Sve moje bitke“ otkriva tadašnji načelnik Generalštaba Hrvatske vojske,  pokojni hrvatski general Janko Bobetko, plan ove operacije usvojen je još 25. aprila 1995. godine.

 Na predlog tadašnjeg komandanta sektora Jug, generala Ante Gotovine, odluka o početku akcije doneta je na sastanku Tuđmana sa najužim krugom poverljivih saradnika 17. jula 1995. na Brionima.

 Brionski transkripti, obelodanjeni nekoliko godina kasnije, dokazuju da su pregovori sa krajiškim Srbima o političkom rešenju sukoba bili fingirani i da je hrvatski državni vrh znatno ranije odlučio da „srpsko pitanje“ reši progonom Srba s prostora na kojem su živeli pet vekova.

 Na tom sastanku u Titovoj Vili u Brionima, Tuđman je jasno definisao cilj operacije Oluja poručivši da treba naneti  „takve udarce Srbima da praktično nestanu s ovih (hrvatskih) prostora“.

 Oluja je bila završna operacija u ratu 1991-1995. tokom kojeg je ubijeno i nestalo ukupno blizu 7.000, a proterano  404.887 Srba, od  toga 141.887 iz gradova van ratnih dejstava, a samo 57.000 prognanih se vratilo u Hrvatsku.