Začetnik srpske srednjovekovne književnosti

Sveti Sava se smatra začetnikom srpske srednjovekovne književnosti. Njegovo svetovno ime bilo je Rastko, rodio se 1169. godine i bio je najmlađi sin srpskog župana Stefana Nemanje (Sveti Simeon).

Sveti Sava je napisao manastirske tipike – Karejski, Hilandarski i Studenički. Prevodio je sa grčkog i posrbio važne pravno-teološke tekstove „Zakonopravilo“, što je prevod Justinijanove „Šeste novele“. To važno pravno delo određuje odnose crkve i države putem takozvane simfonije.

Prevodio je Hipokrata i Galena i prikupljao srednjovekovne medicinske zapise, od kojih je nastao „Hilandarski medicinski kodeks“. U Hilandaru je 1198. godine osnovao prvu bolnicu.

Izdvojio je najbitnije iz srpske tradicije, oplemenio je i povezao sa najvećim duhovnim i civilizacijskim dostignućima svog vremena. Veoma mlad, oko 1192. godine, otišao je u Svetu Goru, gde se zamonašio u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon.

U Nikeji je 1219. od vizantijskog cara Teodora Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla i Haritopula izdejstvovao autokefalnost (samostalnost) srpske crkve i srpsku arhiepiskopiju, za čije je središte odredio manastir Žiču.

Bio je neobično vešt i u državno-diplomatskim poslovima, 1208. godine u manastiru Studenica nad očevim telom, koje je preneo sa Svete Gore, izmirio je svoju zavađenu braću Vukana i Stefana.

Preminuo je u tadašnjoj bugarskoj prestonici Trnovu 25. januara 1236. godine, na povratku iz hodočašća u Jerusalim, posle jedne diplomatske misije za Bugarsku arhiepiskopiju. Prema zapisima iz tog vremena, glas o njegovoj smrti stigao je u Srbiju 27. januara, pa se u SPC na taj dan služe liturgije.

Njegove mošti su iz Trnova prenete i sahranjene u manastiru Mileševa 6. maja 1237. godine. Mošti je spalio Sinan Paša 1594. godine na Vračaru. Na tom mestu sada je spomen hram posvećen Svetom Savi.