V. TALOVIĆ – I. LOVRIĆ | 02. avgust 2011

U četvrtak se navršava 16 godina od početka hrvatske vojne akcije sprovedene sa ciljem etničkog čišćenja. Još 628 Srba iz Krajine žive u kolektivnim centrima. Povratak gotovo zanemarljiv

U četvrtak se navršava punih 16 godina od akcije hrvatske „Oluje“, a rane posle najsurovijeg etničkog čišćenja na području bivše SFRJ, još nisu zacelile. U hrvatskoj vojnoj akciji na Krajinu koja je počela u zoru 4. avgusta 1995. proterano je oko 250.000 Srba, a gotovo svi novo utočište našli su u Srbiji.

Danas, deceniju i po posle najvećeg srpskog egzodusa u novijoj istoriji, problem izbeglih još nije rešen. U Srbiji, prema evidenciji „Veritasa“, trenutno je više od 100 hiljada izbeglih. A najveći broj, 74 odsto, su iz Hrvatske.

Godišnjicu od „Oluje“ bez svog krova nad glavom dočekuje još 628 Srba iz Krajine koji žive u kolektivnim centrima. Iako se većina izbegličkih centara zatvara, naša zemlja je među šest neslavnih po broju izbeglih i dugotrajnosti nerešavanja njihovih problema. Zato se većina proteranih oseća zaboravljeno i bez izglednije perspektve za bolju budućnost.

Na povratak u Hrvatsku i pored apela zvanične hrvatske vlasti malo ih se odlučuje, a najteže upravo prognani Krajišnici. Prema podacima Zavoda za statistiku Hrvatske, a na osnovu poslednjeg popisa stanovništva, u Krajinu se vratilo oko dve hiljade Srba.

A da apsurd bude veći, proces teče obrnuto: trenutno se više Srba vraća iz Hrvatske u Srbiju, nego obrnuto. To je potvrdio predsednik Udruženja Srba iz Hrvatske Milojko Budimir opominjući da će podaci iz popisa stanovništva u toj državi, kada budu objavljeni, biti alarmantni.

Stradanja

U pamćenju su još urezane slike beskrajnih kolona izbeglica na traktorima, prikolicama sa najlonima, automobilima, koji su sa svojih ognjišta krenuli putem bez povratka.

Kolone srpskih mučenika kamenovane su prilikom prolaska kroz naseljena mesta u Hrvatskoj. Mahom stariji Srbi, koji su ostali u svojim domovima, bili su izloženi nečuvenom nasilju hrvatskih vojnika i policajaca. Zločin hrvatske vojske nad srpskim civilima ostaće zapamćen po monstruoznosti: ubijeni su na kućnom pragu, mnogi likvidirani posle završetka borbenih dejstava, a 3.200 deportovano je u logore.

Prema evidenciji Veritasa, u „Oluji“ je poginulo ili nestalo 1.922 Srba, od kojih je 1.192 civila. Više od polovine stariji su od 60 godina. Među žrtvama su 534 žene. Ubijeno je i 19 maloletnih lica i devetoro dece. Tokom trajanja „Oluje“ dnevno je, u proseku, ubijano po 68 Srba. Sve žrtve ni do danas nisu ekshumirane ni identifikovane, a na spisku nestalih se vodi još 1.011 osoba, od kojih 660 civila, među kojima 337 žena.

Predsednik Komisije Vlade Srbije za nestala lica Veljko Odalović u utorak je izrazio nezadovoljstvo dinamikom kojom hrvatski organi rešavaju sudbine nestalih, a posebno kad je u pitanju identifikacija posmrtnih ostataka, koja se odvija neobjašnjivo sporo.

– Identifikacija samo nekih od njih pomogla je da se protiv nekih osoba u Hrvatskoj pokrenu sudski procesi zbog počinjenih zločina – istakao je Odalović. – Srbija će insistirati da se ekshumiraju posmrtni ostaci sa svih poznatih lokacija na kojima su sahranjeni ubijeni Srbi, u pojedinačnim i zajedničkim grobnicama, i neće ni jednog trenutka odustati od zahteva za brži postupak identifikacije.

I Savo Štrbac, predsednik „Veritasa“ upozorava:

– Hrvatska bez valjanog razloga izbegava ekshumacije i poznatih mesta ukopa najmanje 438 posmrtnih ostataka, uglavnom pod oznakom „nepoznat“. Oteže se i sa identifikacijama 251 ekshumiranih posmrtnih ostataka.

Napad

Taj crni avgust 1995. godine Srbi će još dugo pamtiti, a ironija je da je jedan od najmračnijih datuma u svojoj istoriji Hrvatska slavi kao svoj državni praznik!

Tačno u 5 sati, tog 4. avgusta 1995, hrvatska vojska otpočela je opšti napad na Krajinu, upotrebljavajući pešadiju, artiljeriju, oklopno-mehanizovane jedinice i avijaciju. Na Knin je palo oko dve hiljade projektila, zauzet je Sveti Rok i onesposobljen odašiljač na Čelavcu, čime su onemogućene komunikacije. Artiljerijsko-raketni udari izvršeni su po Obrovcu, Benkovcu, Drnišu, Korenici, Gračacu, Udbini, Vojniću, Vrgin Mostu, Glini, Petrinji i mnogim krajiškim selima.

Dan kasnije, hrvatska vojska je ušla u gotovo napušten Knin i istakla hrvatsku zastavu. Na Srbe je udarilo više od 138 hiljada pripadnika hrvatske vojske, MUP-a i Hrvatskog vijeća odbrane. Njima se suprotstavilo oko 30.000 srpskih vojnika. Vojna operacija „Oluja“ preduzeta je uprkos činjenici da je dan ranije, (3. avgusta) najpre na sastanku u Ženevi, a zatim i u Beogradu srpska delegacija prihvatila predlog međunarodne zajednice poznat kao Plan Z-4 za mirnu reintegraciju u Hrvatskoj, uz čvrste garancije da Srpska Krajina neće biti napadnuta.

Kao što se videlo od toga nije bilo ništa. Područje zahvaćeno hrvatskom ofanzivom napustilo je gotovo celokupno srpsko stanovništvo. Kolone izbeglica na traktorima i drugim poljoprivrednim vozilima su preko područja pod kontrolom bosanskih Srba u zapadnoj i severnoj Bosni krenule ka Srbiji. Stravična kolona prognanih od Knina do Beograda bila je poraz svake ljudskosti i ostaće zauvek, bez obzira koliko vremena protekne, poraz jer je to zločin etničkog čišćenja celog jednog naroda.

Izbeglice

Vlasti u Srbiji izbegličke kolone upućivale su u centre u unutrašnjosti zemlje, uključujući i Pokrajinu Kosovo, odakle je više hiljada Srba ponovo izbeglo polovinom jula 1999, nakon NATO bombardovanja SRJ.

Mada se za života Tuđman „pravio lud“ negirajići optužbe o etničkom čišćenju, penzionisani general Glavnog štaba hrvatske vojske Janko Bobetko izjavio je da je vojni vrh sa tadašnjim predsednikom Franjom Tuđmanom tu operaciju pripremao dve godine. A mnogo godina kasnije, glavnokomandujući ove operacije, Gotovina, Čermak i Markač, zbog „Oluje“ su se našli pred Tribunalom u Hagu.

Za nekoliko dana neravnopravne borbe slomljen je otpor Srpske vojske Krajine (SVK). Narod zapadne Krajine kreće u dotad najveću srpsku „seobu“ na istok, braći po veri i naciji. I kad je prestao svaki otpor SVK, agresor je ubijao ljude u izbegličkim kolonama, i do Une i preko nje, duboko u teritoriju Republike Srpske. Na putevima kojima su se kretale krajiške izbeglice, ostajali su leševi ubijenih artiljerijskim granatama, avionskim raketama, snajperskim hicima, noževima…

ZLOČINI BEZ PRESUDE

U Hrvatskoj, ni 16 godina posle zločina, ne postoji nijedna pravosnažna presuda za ubistvo u „Oluji“ – kaže predsednik Udruženja porodica nestalih i poginulih lica „Suza“ Čedomir Marić. – Mali je broj procesuiranih slučajeva, uglavnom za pljačke i paljevine.

JOSIPOVIĆ POHVALIO „OLUJU“
OPERACIJA „Oluja“ bila je legalna, legitimna, brza, efikasna i briljantna vojna akcija, u najvećoj meri u duhu ratnog prava, izjavio je u utorak u Zagrebu hrvatski predsednik Ivo Josipović, dodavši da se „zbog jednog malog dela događaja, koji se nisu ni morali ni smeli desiti, često neopravdano dovodi u pitanje smisao cijele operacije, što je netačno s vojnog, moralnog, političkog i svakog drugog aspekta“. Povodom Dana pobede i domovinske zahvalnosti koji se u Hrvatskoh slavi 5.avgusta i 16-godišnice „Oluje“, Josipović je primio učesnike akcije, naglasivši da su to „bili dani ponosa i slave koje niko više ne može osporiti ni dovesti u pitanje“.

 PARASTOS
U crkvi Svetog Marka u Beogradu, u četvrtak u 11 časova održaće se parastos poginulima u hrvatskoj vojnoj akciji „Oluja“.

Parastos bi trebalo da služi patrijarh Srpske pravoslavne crkve Irinej .